CAN KARDEŞ, CANDAN DOST AZERBAYCAN'IN "BAĞIMSIZLIK GÜNÜ" (18 EKİM 1991) KUTLU OLSUN.

Zekeriya Tümer & Ulusal Haber

18 EKİM AZERBAYCAN'IN
"BAĞIMSIZLIK GÜNÜ"
HAYIRLI, UĞURLU VE KUTLU OLSUN

BÜTÜN TÜRKLER BİR OLSUN, BAYRAĞIMIZ VAR OLSUN.

[18 EKİM 1991 - 18 EKİM 2016]
AZERBAYCAN CUMHURİYETİNİN 20. BAĞIMSIZLIK GÜNÜ

Türklerin Azerbaycan’ı yurt tutması M.Ö. VII. yy’da Türk boylarının Kafkasların kuzeyinden Derbend yoluyla gelip yerleşmeleriyle başlar. Derbend’e Türk kapısı denme sebebi de budur. Selçukluların Azerbaycan’da görülmeleri ise 1015-1021 yılları arasındadır. Bu dönemde Oğuz göçleri ile birlikte Azerbaycan’ın Türkleşme ve tabiî İslâmlaşması hızlanır. Bölge 1136′da İldenizliler tarafından Tebriz’de kurulan atabeyliğin, Cengiz istilâsından sonra İlhanlıların ve bir süre de Altın Orda’nın, 14. yüz yılda Karakoyunlular ve ardından Akkoyunluların hâkimiyetine girmiştir.

DERBEND & TÜRK KAPISI

I. İsmail ordusu 1500′de Cabanî Meydan Muharebesinde Şirvanşah Ferruh Yasar’ın ordusunu yenmiş ve Tebriz’e girip bölgede Safevî devletini kurmuş, bölge daha sonra Afşarlar, Zendler ve Kaçarlar tarafından yönetilmiştir. 1804–1813 Rus-İran Savaşının ardından, çok sayıda Hanlık’a bölünmüş haldeki Azerbaycan’da, bu hanlıkların büyük bir kısmı Rus İmparatorluğu hâkimiyetini kabul etmiştir. Türkmençay Antlaşması ile İran, Rusya’nın Revan Hanlığı, Nahçıvan Hanlığı ve Taliş Hanlığının güney bölümü üzerindeki hakimiyetini tanımış, böylece Azerbaycan 1828′de Rus İmparatorluğunun toprağı olmuş, Komünist İhtilâl İmparatorluğu (sözde) yıkınca Kafkasya Kurultayı (1918 – 1920) toplanmış, 28 Mayıs 1918′de Azerbaycan Demokratik Cumhuriyetini kurmuşlardır. Bu devlet Orta Doğu’da ilk cumhuriyettir. Ancak 1920′de Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği adını alan yeni ve çok daha gaddar Rus emperyalist imparatorluğu tarafından istilâ edilmiştir. Gelmiş geçmiş en gaddar rejim olan Komünizm’in yok olması, dayandığı SSCB’ni de yok edince, 20 Ocak 1990 Kara Ocak günü son komünist + Rus vahşetini yaşayan Azerbaycan, 30 Ağustos 1991′de bağımsızlığını yeniden ilân etme kararı almıştır.

Ermenistan Sovyet Cumhuriyetinin Azerbaycan Sovyet Cumhuriyetine bağlı Dağlık Karabağ’da hak iddia etmesi, 32 Ekim günü de bu Özerk bölgenin Azerbaycan’dan bağımsızlık ilânı, etnik çatışmalara yol açtı ve bu karmaşa üzerine 18 Ekim 1991’de Azerbaycan bağımsızlığını ilân etti. Bu dönemde iktidarda olan Azerbaycan Komünist Parti Genel Sekreteri Ayaz Mutallibov, bağımsız cumhuriyetin ilk cumhurbaşkanı oldu, ancak Mart 1992’de Dağlık Karabağ’daki Hocalı Katliamından sonra istifaya zorlandı. Şuşa ve Laçin şehirlerinin Ermeni ordusu tarafından işgalinden sonra 7 Haziran 1992’de yapılan cumhurbaşkanlığı seçimlerini Azerbaycan Halk Cephesinin lideri Ebulfez Elçibey (Resimde Başbuğ Türkeş’le) kazandı. Kelbecer rayonu işgal edildi, Haziran 1993’te Gence’de Süret Hüseynov liderliğinde silâhlı isyan çıktı ve Elçibey yardım için Haydar Aliyev’i Nahçıvan’dan Bakü’ye davet etti. Fakat Haydar Aliyev’in Bakü’ye gelince Süret Hüseynov’u desteklemesi ve göstericilerin Bakü’ye yürümesi üzerine, halktan umduğu desteği alamayan Elçibey, doğum yeri olan Nahçivan’ın Keleki köyüne döndü, Cumhurbaşkanlığı yetkilerini Haydar Aliyev’e devretti. Ülkedeki siyasi istikrarsızlıktan yararlanan Ermeni silâhlı kuvvetleri Azerbaycan’ın Ağdam, Cebrayıl, Füzulî, Kubadlı, Zengilan rayonlarını da işgal etti. Ağustos 1993’te referandum ile Elçibey’in görevi resmen geri alındı ve Ekim ayındaki seçimlerde Haydar Aliyev % 99 oyla Cumhurbaşkanı seçildi. Ermenistan-Azerbaycan savaşı 1994′te Rusya’nın dayattığı ateşkesle sona erdi.

Bir Kere Kalkan Bayrak, 
Bir Daha Yere İnmez,
Vatan bölümmez

Daha sonra Haydar Aliyev Süret Hüseynov’dan desteğini çekti ve vatana ihanetten yargılanan Hüseynov müebbet hapse mahkûm oldu (10 yıl hapis yattıktan sonra İlham Aliyev tarafından 2005’te affedilmiştir).

Bugüne kadar Kafkaslarda Türkçülük hareketlerinin merkezi hep Bakü olmuştur. Bu düşüncenin önde gelenleri Hüseynzade Ali Turan, Ahmet Ağaoğlu, Alimerdan Topçubaşov, Ebulfeyz Elçibey idi.

Azerbaycan Cumhuriyeti üniter devlettir. Rayon adı verilen, il ve ilçelere karşılık gelen idarî bölgelere ayrılmıştır. Bir Özerk Cumhuriyet (Nahçıvan), 66 rayon, 13 şehir rayonu, 70 şehir (11 büyükşehir) mevcuttur.

Nüfusun % 91.2’si Türk, % 2.2’si Lezgin, % 1.8’i Rus, % 0.2’si Hırvat, % 3.8 diğer soylardandır; % 1,5 de Ermeni vardır ki bunların tamamı Ermenistan işgalindeki Dağlık Karabağ’da yaşamaktadırlar. Nüfus büyüme oranı % 0,89′dur ve diğerleri azalırken sadece Türk nüfusu artmaktadır. Çok genç bir nüfus söz konusudur; % 60’a yakın kısmı 30 yaşın altındadır ve % 54’ü şehirlerde, % 46’sı köylerde yaşamaktadır. Şehirleşme hızı son dönemlerde oldukça yavaş seyretmekte olup, kentler fazla hızlı olmasa bile göç almakta, ancak kırsal kesimde nüfus artışı daha yüksek olduğu için denge sürmektedir.

De jure (Hukuken) Azerbaycan toprağı sayılan Dağlık Karabağ, Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi kararlarına rağmen de facto (uygulamada) Dağlık Karabağ (Ermeni) Cumhuriyeti tarafından yönetilmektedir. Yaklaşık 800.000 Azerbaycanlı bölgeden göç ettirilmiştir, Dağlık Karabağ’da artık hemen hemen hiç Azerbaycanlı yaşayamamaktadır. Oysa 4.388 km² olan bu toprakta 1989 nüfus sayımı 145.403 kişi Ermeni + 40.316 kişi Türk + 2050 kişi diğer milletler olarak 187.769 kişi yaşamaktaydı.

Azerbaycan Cumhuriyeti lâik bir devlet olup halkın % 96’sı Müslüman (çoğunluğu Şiî Caferî), %3-4′ü Hristiyandır (çoğunluğu Rus Ortodoks Kilisesi, Gürcü Ortodoks Kilisesi ve Malakan). Çok küçük bir bölümü ise Yahudi’dir.

Azerbaycan, verimli tarım arazileri ve doğal gaz, petrol ve demir cevheri bakımından zengin kaynaklara sahip bulunmaktadır. Ham petrol üretimi 2006′da günlük 600,000 varile ulaşmıştır. Ayrıca, petrokimya, yiyecek, giyim gibi hafif sanayi de vardır.

Doğal gaz üretimi 1991′de 11 milyar m³ tür. Toplam doğal gaz rezervi 2 trilyon m³, petrol rezervlerin de 8 milyar varil olduğu savunulmaktadır. 18 Eylül 2002 tarihinde temeli atılan ve Temmuz 2006 tarihinde hizmete açılan Bakü-Tiflis-Ceyhan Petrol Boru Hattı (BTC) Azerbaycan petrolünü Gürcistan üzerinden Türkiye’nin Akdeniz kıyılarına taşımaktadır. BTC Hazar denizinin Azerbaycan tarafındaki Çırak-Güneşli petrol sahalarında bulunan petrolün en ekonomik şekilde batı pazarlarına ulaşmasını sağlamaktadır.

Azerbaycan’da eğitimin, Türkiye dahil diğer bütün Türk devlet ve topluluklarına göre çok ileri düzeydir. 2008 verilerine göre okul sayısı 5.000′e, öğrenci sayısı 1.600.000′e ulaşmıştır; 6.500 kültür tesisi, 4.605 kütüphane, 125 müze, 125 müzik okulu, 43 halk tiyatro salonu, 3.680 kültür evi bulunmaktadır. Okuma yazma oranı %99,5′tur. Özel ve devlet olmak üzere toplam 49 üniversitesi mevcuttur.

“AZERBAYCANIN BAĞIMSIZLIK GÜNÜ (18 EKİM 1991) KUTLU OLSUN!”

ULUSAL HABER & ULUSAL AJANS